System pomocy społecznej w Polsce i na świecie nie jest neutralny. Od lat działa w sposób, który wspiera tylko tych, którzy wpisują się w tradycyjny...
Xawier Woliński: Prawicowa rewolucja kulturalna
Michał Peno: Gorzki posmak kultury - wszyscy jesteśmy włóczęgami
Adam Jaśkow: Skąd znowu ten Brecht
Filip Ilkowski: Cały świat, sikorki i rewolucja pracownicza
Jarosław Klebaniuk: Jak pies
Przemysław Prekiel: Wielki budowniczy Radomia
Piotr Ikonowicz: Stawiają słuszną diagnozę, ale nie wyciągają z niej wniosków
Klątwa częściowo opada. Żołnierze Wyklęci doczekali się w Polsce swojego święta, a w Krakowie ronda swojego imienia. Czas upomnieć się o innych bohaterów, skazanych na niepamięć ze względów politycznych. Im też należy się w ulica, plac, rondo lub chociaż niewielki skwer.
Chodzi o Dąbrowszczaków, którzy jako pierwsi spośród Polaków zbrojnie przeciwstawili się faszyzmowi i nie brakowało wśród nich mieszkańców naszego miasta. Kim byli?
Dąbrowszczakami nazywano polskich żołnierzy Brygad Międzynarodowych walczących w Hiszpanii w czasie wojny domowej w latach 1936-1939. Wraz z ochotnikami z innych państw przybyli na pomoc hiszpańskiej Republice, którą zaatakowali puczyści gen. Franco, wspierani jeszcze przez faszystów włoskich i Legion Condor z nazistowskiej III Rzeszy.
Polska Brygada nosiła nr XIII i imię dowódcy Komuny Paryskiej, generała Jarosława Dąbrowskiego. Liczyła ok. 5 tysięcy żołnierzy. W bój szli na ochotnika. Często nielegalnie przedzierali się przez granice, by dotrzeć do zagrożonej faszystowską pożogą Hiszpanii. Złożyli wielką ofiarę z własnej krwi. W boju zginęło ponad 3200 z nich. Ale tragizm historii dopadł też tych, którzy przeżyli.
Ze względów politycznych zszargano ich imię, a pamięć o nich wyrugowana została ze zbiorowej świadomości Polaków. Wyklęto ich przed wojną. Wyklęto w III RP.
Jeszcze przed nią sanacyjne władze pozbawiły ich obywatelstwa. Władze PRL oficjalnie uczyniły z nich symbol internacjonalistycznej walki, ale jednocześnie tuszowały stalinowski nadzór nad Brygadami, o którym tak przekonująco napisał George Orwell na kartach swego „W hołdzie Katalonii”. W wolnej Polsce historycy rodem z IPN-u usilnie ich za to odbrązawiali. Miejsca stoczonych przez nich bitew wymazane zostały z Grobu Nieznanego Żołnierza. Aż wreszcie – gdy żyło ich już tylko pięciu (w tym dwóch zaledwie w ojczyźnie) – PiS-owski rząd pozbawił ich zasiłków kombatanckich. Trudno o bardziej dosadny przykład politycznej małostkowości.
Czemu tak się stało? Cóż, Dąbrowszczacy byli niepokorni. Tak właśnie: niepokorni. A za swą niepokorność nie dostali ani własnych programów telewizyjnych, ani rubryk w poczytnych tygodnikach. Dostali faszystowską kulę w łeb albo dyshonor od władz własnego państwa.
Owszem, byli lewicowcami. Komunistami, socjalistami, anarchistami. I dobrze. Część pewnie nawet stalinistami. Ale czy to powód, by deptać pamięć o nich? Czy to w porządku, że czci się ich w Hiszpanii, która nadała im honorowe obywatelstwo; że w wielu miejscach na świecie stawia się im pomniki; że za granicą powstają o nich filmy (np. Ay, Carmela), a jedynie w Polsce przemilcza się ich bohaterską ofiarę?
Żołnierze Wyklęci już wcale wyklęci nie są. Możemy co najwyżej iść dalej w ich upamiętnianiu. Możemy dalej zmieniać programy szkolne. Finansować ze środków publicznych rekonstrukcje historyczne. Budować nowe muzea – najlepiej nafaszerowane multimedialnymi gadżetami. Ale skoro to robimy, to przywróćmy też pamięć innych bohaterów. Oddajmy należny hołd tym, którzy również walczyli za wolność. I to nie tylko „naszą”, ale i „Waszą”. Tu w Krakowie, gdzie również działały organizowane przez lewicę punkty rekrutujące ochotników do XIII Brygady. Nazwijmy ulicę bądź plac imieniem Wyklętych Dąbrowszczaków.
Byśmy wiedzieli, że bohaterstwo niejedno ma imię.
Marek Tobolewski
Artykuł ukazał się w portalu krowoderska.pl.
