Cegielski - Demokracja dla późnych wnuków

Cegielski: Demokracja dla późnych wnuków

[2008-09-04 17:40:10]

Książka Jana Sowy "Ciesz się, późny wnuku!" nosi podtytuł "Kolonializm, globalizacja i demokracja radykalna". O każdym z tych tematów można napisać równie grubą książkę, autor podjął karkołomną próbę połączenia ich razem. Tekst powstał jako praca doktorska, więc jest stricte naukowy, choć bardzo często anegdotyczny styl przełamuje wagę problemów i licznych tabelek z danymi statystycznymi. Sowa zaczyna od definiowania demokracji (starożytna Grecja, Ameryka, społeczeństwo obywatelskie), aby przejść do historii jej rozprzestrzeniania się na świecie. W tej części książki ważny staje się kontekst antropologiczny – kulturowy. Sam autor we wstępie "Jak bardzo da się zmodyfikować demokrację, aby jej istota została zachowana?" próbę odpowiedzi podejmuje szczegółowo analizując konkretne przypadki: Japonii, Turcji, Indii i Konga. Można dyskutować z poszczególnymi tezami w tych rozdziałach, co już robiłem w internecie (www.maxmasala.blox.pl). Tu warto może zauważyć, że sytuacja w badanych przez Janka Sowę krajach (a szczególnie w Indiach) zmienia się tak szybko, że większość przytaczanych danych statystycznych kompletnie straciła na aktualności. Pozostaje otwarte pytanie, czy poziom "obywatelskości" czy też "wspólnotowości" w kulturach Azji jest związany z demokracją czy raczej istnieje obok, a może nawet na przekór oficjalnemu systemowi władzy. To już są jednak bardziej szczegółowe kwestie.

"Ciesz się, późny wnuku!" jako całość jest przede wszystkim rekapitulacją istniejących teorii i metod badawczych, przez co być może nie sprowokowała szerszej dyskusji. Pod koniec Sowa przechodzi do analizy państwa leninowskiego i powojennej sytuacji w Polsce, od okupacji sowieckiej aż po "Solidarność" i ostatnie zjawiska polityczne. Z niektórymi jego opiniami o genezie KOR-u czy w ogóle relacji inteligencja – robotnicy dyskutował na spotkaniu w Warszawie Julian Kutyła z "Krytyki Politycznej". Ciekawe wydaje się na pewno przedstawienie zmian w Polsce (1980-81 i 89 ) na tle światowych procesów ekonomicznych. Upadek bloku sowieckiego rzadko jest bowiem przedstawiany jako skutek światowej zapaści gospodarczej lat 70.

Rozległość tematów to zarazem wada i zaleta tej kolejnej pozycji w "Linii Radykalnej" krakowskiego wydawnictwa Ha!Art. Sowa obficie cytuje zarówno neoliberalnych ekonomistów, jak i lewicowych myślicieli. Dzięki temu silnie zideologizowane tematy, takie jak zależności między ekonomią a demokracją, można uznać za przedstawione obiektywnie i naukowo. Tym bardziej, że autor przytacza koncepcje mówiące o kulturowych i politycznych uwarunkowaniach budowania "obiektywnej nauki". Są tu właściwie wszyscy autorzy znani czytelnikom "Le Monde Diplomatique", "Lewej Nogi" i "Krytyki Politycznej", czy po prostu każdemu kogo interesuje świat. Od Amina, przez Becka, Kuronia, Stiglitza, Žižka, aż po powieściopisarzy jak Houellebeck, czy reporterów jak Kapuściński. Właściwie można spytać, kogo tu nie ma? Ciesz się późny wnuku byłoby książką nie do czytania lecz do używania i wykorzystywania, gdyby zawierała indeks rzeczowy, a tego niestety brak. Przez taki drobny element edytorski nie jestem pewien, jaką rolę ma pełnić książka. Jest zbyt "chłodna" i naukowa aby wzbudzić dyskusje, ale nie ukazuje się jako pozycja uniwersytecka. Miejsca, gdzie autor wchodzi w dialog czy polemikę z tłumaczonymi ostatnio na polski autorami jak Chantal Mouffe czy Slavoj Žižek giną na prawie 500 stronach tekstu. Dużo bardziej nośne i polemiczne, prowokujące debaty wydawały mi się wcześniejsze teksty eseistyczne Jana Sowy jak Sezon w teatrze lalek z 2003. Mam wrażenie, że "Ciesz się, późny wnuku!" mogło otwierać „Linię radykalną” jako punkt wyjścia dla kolejnych książek, jako rodzaj wstępu.

Jan Sowa, "Ciesz się, późny wnuku! Kolonializm, globalizacja i demokracja radykalna ", Seria Wydawnicza: Linia Radykalna Wyd. Korporacja Ha!art, 550 s.

Max Cegielski

Recenzja ukazała się w miesięczniku "Le Monde Diplomatique - edycja polska".

lewica.pl w telefonie

Czytaj nasze teksty za pośrednictwem aplikacji LewicaPL dla Androida:

Michał Peno: Demokracja sterowana pilotem „środkowego wyborcy”

Paulina Kowalska: Pomoc socjalna? A obrączka jest?

Tomasz Markiewka: O stanie polskiej lewicy - część druga

Tomasz Markiewka: O stanie polskiej lewicy - część pierwsza

Katarzyna Przyborska: Czerwony Bór musi być biały. Tego wymaga polska wrażliwość

Mateusz Stolarz: Prezydent z plantacji bananów. Elity, przemoc i nowa twarz prawicy

Cegielski: Demokracja dla późnych wnuków

lewica.pl w telefonie

19 maja: