Stało się. Po wielu dniach napięcia i wzajemnego ostrzału pomiędzy Izraelem Netanjahu wspieranym przez Trumpa, a Iranem ajatollahów - USA...
Paulina Januszewska: Współistnienie? Ta, jasne! Żydowska komiczka kontra Netanjahu
Przemysław Stefaniak: Czy sukces koncertu powinniśmy mierzyć tym ile osób kupi bilet?
Xawier Woliński: Prawicowa rewolucja kulturalna
Michał Peno: Gorzki posmak kultury - wszyscy jesteśmy włóczęgami
Filip Ilkowski: Cały świat, sikorki i rewolucja pracownicza
Jarosław Klebaniuk: Jak pies
Przemysław Prekiel: Wielki budowniczy Radomia
Piotr Ikonowicz: Stawiają słuszną diagnozę, ale nie wyciągają z niej wniosków
Dlatego zapewne znacznie większe emocje budzi u nas NATO i tzw. opcja atlantycka czyli marzenie o wyjątkowych, strategicznych stosunkach z z Waszyngtonem na modłę tych, które od dekad zapewniają wsparcie finansowe i bezkarność Izraelowi, a które w oczywisty sposób kolidują z z wizją samodzielnej polityki zagranicznej UE. Od dawna, przy różnych okazjach przekonujemy się, że w oczach głównych uczestników polskiego życia publicznego geopolityka jako dziedzina potęgi państwowej dzierży prymat nad polityką jako dziedziną samostanowienia ludu. Trudno nie uznać tego stanu rzeczy za symptom znaczący i bardzo niepokojący zarazem.
Tymczasem ani żałosne skomlenie o bazy NATO w Polsce, ani nadymanie wojennego balona napełnionego mieszaniną strachu i pogardy wobec Rosji nie zmienią faktu, że prawdziwym zagrożeniem dla Europy są europejskie elity i unijne instytucje przez nie kontrolowane.
Im większa i powszechniejsza jest kontestacja neoliberalnej konstrukcji europejskiej wśród obywateli państw UE, wyrażona ostatnio w niskiej frekwencji podczas wyborów do unijnego parlamentu, tym jaśniej widać, że deficyt demokracji w Europie stanowi prawdziwą bombę z z opóźnionym zapłonem umieszczoną w samym jej sercu. Co gorsza, zarządzanie trwającym już 7. rok kryzysem nie przyniosło żadnych pozytywnych efektów poza tymi, które odczuli odpowiedzialni za jego wywołanie. Stagnacja gospodarcza, wysokie bezrobocie, zdławienie inwestycji, destabilizacja stosunków pracy i pauperyzacja coraz większych rzesz pracowników to jak dotąd jedyne wymierne efekty polityk zaciskania pasa narzucanych społeczeństwom najbardziej dotkniętym gospodarczą zapaścią. Efekty, dodajmy, oczywiste, bo przecież to te same polityki, tyle że rozłożone w czasie i mniej brutalne, doprowadziły do kryzysu. Realizowano je w poszczególnych krajach już od lat 80., a w ramach projektu europejskiego od czasu traktatu z z Maastricht z z 1992 r.
Kryzys stał się pretekstem do demontażu nielicznych elementów demokratycznej kontroli wbudowanych dotychczas w konstrukcję unijną. Rujnujący Grecję i Portugalię dyktat Trojki okazać się może problemem znacznie mniejszym niż systemowe rozwiązania w rodzaju Europejskiego Mechanizmu Stabilizacyjnego, w ramach którego w imię skuteczności finansowej de facto odbiera się państwom strefy euro możliwość prowadzenia polityki gospodarczej uwzględniającej potrzeby obywateli. Europejski kapitalizm korzystając z z posiadanych przez siebie możliwości wpływu w postaci gigantycznego lobbingu niezrównoważonego mechanizmami kontroli społecznej, bez specjalnych ogródek bierze rozbrat z z demokracją uznając ją za zawalidrogę w realizacji wymogów nieograniczonej akumulacji. Tendencja ta uzyskuje dziś potężne wzmocnienie w postaci planów Transatlantyckiego Porozumienia w dziedzinie Handlu i Inwestycji (TTIP).
Negocjowane w tajemnicy przed obywatelami, ale z z licznym udziałem przedstawicieli biznesu Porozumienie może położyć podstawy pod nowy ustrój, przekształcając w system to, co dotąd było jedynie dominującą polityką. Jego istotą ma być anulowanie zdobyczy społecznych, takich jak prawa pracownicze, usługi publiczne, zabezpieczenia socjalne, wymogi ekologiczne w imię zwiększenia dynamiki nie tyle wzrostu gospodarczego, co generowania zysków. Tworząc geopolityczną przeciwwagę dla gospodarek wschodzących, w tym szczególnie Chin, TTIP zarazem otwiera pole dla naśladowania tych ostatnich w sferze praktyk gospodarczych i reżimu stosunków pracy. Euroamerykański biznes już do dawna wzdycha do swobód jakimi cieszy się jego chiński odpowiednik. Wobec niepowodzeń prób rozruszania gospodarki coraz większego znaczenia nabiera dlań możliwość zwiększania wyzysku i skutecznego obezwładniania siły roboczej, a zatem to w czym kapitalizm made in China jest najlepszy. Jeżeli obywatele Europy nie będą przeszkadzać w negocjacjach TTIP, model chiński ma szansę stać się europejską i północnoamerykańską rzeczywistością.
Przemysław Wielgosz
Artykuł pochodzi z wrześniowego numeru "Le Monde diplomatique - edycja polska".
