Paulina Januszewska: Współistnienie? Ta, jasne! Żydowska komiczka kontra Netanjahu
Przemysław Stefaniak: Czy sukces koncertu powinniśmy mierzyć tym ile osób kupi bilet?
Xawier Woliński: Prawicowa rewolucja kulturalna
Michał Peno: Gorzki posmak kultury - wszyscy jesteśmy włóczęgami
Filip Ilkowski: Cały świat, sikorki i rewolucja pracownicza
Jarosław Klebaniuk: Jak pies
Przemysław Prekiel: Wielki budowniczy Radomia
Piotr Ikonowicz: Stawiają słuszną diagnozę, ale nie wyciągają z niej wniosków
W rzeczywistości, Iran jest bardzo złożonym krajem, obiektem wielu dynamicznych walk, kształtowanym w głównej mierze przez swoich obywateli.
W pierwszej części książki Rostami-Povey śledzi losy współczesnego Iranu - począwszy od uwolnienia się kraju spod rządów dynastycznych przez rewolucję konstytucyjną w 1906 roku, aż do odkrycia ropy i innych bogactw naturalnych, które to doprowadziło do długotrwałej opresyjnej dominacji imperialistycznej opozycyjnych władz Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych oraz Rosji w różnych momentach historii. Spowodowało ono również masowe uprzemysłowienie oraz przyczyniło się do wybuchu istotnych walk nacjonalistycznych w latach pięćdziesiątych. Pod tym względem zachodzi podobieństwo między Iranem a innymi państwami leżącymi na Bliskim Wschodzie także wstrząsanymi przez spory wewnętrzne. Ostatecznie, po powszechnej i gwałtownej rewolucji z 1979 roku wprowadzono strategię popychania i przyciągania (push and pull) w celu dokonania reform oraz demokratyzacji. W ostatnim czasie która doprowadziła ona do narodzin najnowszego ruchu opozycyjnego zwanego Zielonym Ruchem (Green Movement).
Rostami-Povey wnikliwie opisuje różnorodne role jakie w kształtowaniu współczesnego Iranu odegrały kobiety, studenci, robotnicy, lewica, islamiści oraz mniejszości etniczne i religijne.
Ostatni rozdział sytuuje Iran w szerszym kontekście ogólnoświatowym. Na początku tego stulecia USA w swoich imperialistycznych planach umieściło Iran na stworzonej przez siebie „osi zła”. Naraziło to dwa sąsiadujące z Iranem kraje na dotkliwe sankcje, wojnę i okupację wojenną. Międzynarodowa solidarność i ruch antywojenny, przy współistniejących walkach na terenie Iranu, oraz osłabienie hegemonii Stanów Zjednoczonych opóźniło zapędy imperialistyczne, aby przenieść działania wojenne na terytorium Iranu. Pomimo to, ostatnie sankcje nałożone przez Unię Europejską nadal wywierają nacisk na Iran.
Rostami-Povey skutecznie dowodzi, że irańska rewolucja islamska z 1979 roku i szybka konsolidacja republiki islamskiej nie oznacza końca historii i postępu w Iranie. Aktualna sytuacja w tym kraju jest częściowo dyktowana przez rywalizujące ze sobą frakcje wewnątrz islamizmu politycznego, apodyktyczną i zagrażającą rolę amerykańskiego imperializmu oraz ciągłe antynomie wewnątrz jego gospodarki kapitalistycznej. To wszystko stwarza możliwości i nadaje formę radykalnym inicjatywom oddolnym stawiającym opór wysoce autokratycznej i represyjnej naturze rządów państwa irańskiego.
Książka ta, pozbawiona akademickiego żargonu, w sposób niezwykle klarowny i wyczerpujący obala dominujące teorie prezentujące Iran jako dogmatyczne, zacofane i statyczne państwo. Szczerze polecam ją każdemu - zarówno "nowicjuszom" nieobeznanym z fascynującym zjawiskiem jakim jest historia polityczna Bliskiego Wschodu i Iranu, jak i tym, którzy już zdążyli się z nim zapoznać. Przedstawiona w niej analiza w jasny sposób ukazuje świeże spojrzenie głównie na rolę Irańczyków w decydowaniu poprzez zmagania wojenne o własnej przyszłości.
Elaheh Rostami-Povey: "Iran's Influence", Zed Books, Londyn 2010.
Alys Zaerin
tłumaczenie: Agnieszka Dziedzic
Recenzja ukazała się na stronie internetowej "The Socialist Review" (www.socialistreview.org.uk).
